Jest to mniejszość narodowa, zamieszkująca w trzech państwach naraz: w Niderlandach, w prowincji Fryzja (Friesland, Fryslan) i na przylegających do tej prowincji wyspach (400 tys. ludności); w Niemczech, w tak zwanej Wschodniej Fryzji (Fryzlon) - regionu położonego między rzekami Ems i Weser, w skład którego wchodzi także Saterland (Scelterloud) (20 tys. ludzi) oraz w Północnej Fryzji (Fraschlonj), leżącej w strefie wybrzeża Południowego Szlezwigu, także na wsypach Północno-fryzyjskich i na wyspie Helgoland (ok. 160 tys. ludności). Mówi językiem fryzyjskim, należącym do germańskiej grupy językowej. Jest podobny do holenderskiego, a także do angielskiego. W czasach Wielkiej Wędrówki Narodów, większa ich część przesiedliła się na wyspy Brytyjskie. To właśnie pod działaniem ich języka, język angielski przybrał tak dziwaczną wymowę (język można by połamać) jaką ma dziś, chociaż dawniej był całkiem normalny. W Niderlandach, w użyciu jest język zachodnio-fryzyjski (dzielący się na 4 dialekty), używa się również holenderskiego i tzw. fryzyjsko - miejskiego, który jest mieszanką holenderskiego i fryzyjskiego. Istnieje również język literacki (standert frysk). Fryzowie, mieszkający w Niemczech, mówią północno-fryzyjskim i wschodnio-fryzyjskim językami. Ponadto używają języków niemieckiego, dolnoniemieckiego i duńskiego. W sensie religijnym są przeważnie kalwinistami, członkami Holenderskiego Kościoła Reformowano - Ewangelicznego.

Etnonim Fryzowie (w źródłach rzymskich - Frisii, Frisiavones, Frisiones) możliwie pochodzi ze starogermańskiego "odważny", "mężny" lub od Frese, Fries - "skraj", "brzeg" (tj. dokładnie "mieszkańcy wybrzeża"). Terytorium etniczne Fryzów w wiekach średnich rozpadło się na oddzielne części. W XI - XIII wiekach część zachodnia (tak zwana Zachodnia Fryzja) weszła w skład hrabstwa Holandii. Fryzja Środkowa (fryzja właściwa) faktycznie zachowała niepodległość do początku XVI wieku, kiedy to była włączona w skład Niderlandów. Samodzielne hrabstwo Fryzja Wschodnia (Ostfriesland) było zagarnięte tylko aż w XVIII wieku przez zaborcze Prusy.

Podstawowe zajęcia - produkcja mleka, hodowla koni, świń, owiec, mieszkańcy wybrzeża i wysp trudnią się rybołówstwem. Masło wyróżnia się bardzo dobrą jakością, więc znaczna część idzie na eksport. Wysoko rozwinięte są żegluga morska i budowa okrętów. Duży odsetek Fryzów zajęty jest w przemyśle wielobranżowym.

Tradycyjny dom mieszkalny - tak zwany dom fryzyjski (gulfhuis): pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze pod wspólnym, wysokim, cztero - lub dwuspadowym dachem, pokrytym dachówką, opierającym się na słupy wewnątrz domu. U północnych i wschodnich Fryzów rozpowszechnił się tak zwany saski dom (hallhuis). Wewnętrzny ustrój domu także odznacza się swoistością: łóżka są ukryte w niszach ściennych za drewnianymi dżwiczkami. Potrawy tradycyjne - dania rybne, mleczne i warzywne, szczególnie z ziemniaków.

W latach 20-tych XIX wieku powstał Fryzyjski Ruch Narodowy. Walczył on o odrodzenie języka ojczystego i kultury narodowej, ale tylko aż w 1990 r. język fryzyjski we Fryzji otrzymał status "oficjalnego języka regionalnego". Teraz używany jest w urzędach, szkołach, uczelniach wyższych, rozprawach sądowych, kościołach, w miejscowym radiu i telewizji, a także na posiedzeniu sejmiku prowincjonalnego. Fryzowie w Niemczech również walczą o zachowanie swojej kultury i języka ojczystego, przed nacierającym ujednoliceniem ze strony mocnej kultury niemieckiej. Wśród Fryzów działają dwie partie polityczne: Fryzyjska Partia Narodowa i Fryzyjska Partia Narodowa Ljouwert (Leeuwaarden).

Nasz Czas 4 (593)