"Nasza Polonia" nr 141
ESTONIA

Uniwersytet w Tartu, dawniej Dorpacie, ukończyło wielu znanych ludzi, którzy także dzięki wiedzy tam zdobytej odcisnęli trwały ślad w polskiej historii. Pod wspólnym tytułem "Dorpatczycy" przybliżamy Czytelnikom niektóre z tych postaci. Dziś kolejne sylwetki.

ALEKSANDER PRYSTOR
Marszałek Senatu RP IV kadencji
w latach 1935 - 1938

Urodził się w 1874 r. w Wilnie. Studiował w latach 1894 - 1901 nauki matematyczne i medyczne w Moskwie i Dorpacie (Tartu).

W czasie studiów działa w niepodległościowej konspiracji PPS. Wspólnie z J. Piłsudskim tworzy w czasie rewolucji 1904 - 1905 antycarskie organizacje bojowe. W latach 1908 - 1912 uczestniczy w kursach oficerskich legalnego Związku Strzeleckiego w Krakowie. W 1912 r. zostaje aresztowany i zesłany do Orła w Rosji. Wolność przynosi mu rewolucja lutowa 1917 r. Z racji wykształcenia medycznego obejmuje w maju 1918 r. posadę radcy w Ministerstwie Zdrowia Publicznego i Ochrony Pracy w rządzie Rady Regencyjnej. Jest jednocześnie członkiem warszawskiej Komendy Naczelnej Polskiej Organizacji Wojskowej. W latach 1918 - 1922 jest podsekretarzem stanu w Ministerstwie Pracy. Zostaje też oficerem do spraw specjalnych poruczeń przy Naczelnym Wodzu. Po przewrocie majowym w 1926 r. jest szefem gabinetu w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych. Na polecenie J. Piłsudskiego prowadzi w 1934 r. rozmowy w Kownie o normalizacji stosunków polsko-litewskich. A. Prystor przyjmuje funkcje ministra pracy (1929 - 1930) i premiera rządu polskiego (1931 - 1933). Jego gabinet wzoruje się na doświadczeniach gospodarczych demokracji zachodnich, USA i państw autorytarnych (ZSRR, Włochy). Bierze udział w opracowaniu nowej ordynacji wyborczej do Senatu IV kadencji, w myśl której do głosowania zostało uprawnionych tylko 2% obywateli. Prawo do wyboru ograniczał cenzus majątkowy i wiek. A. Prystor wchodzi do Senatu jako reprezentant Wilna. Na pierwszym posiedzeniu 4 października 1935 r. zostaje wybrany na marszałka Senatu. W Senacie V kadencji (1938 - 1939) przewodniczy komisjom: budżetowej, gospodarczej i rolnej. Po klęsce 1939 r. A. Prystor znajduje schronienie na Litwie. W 1940 r., po zajęciu tego kraju przez ZSRR, zostaje aresztowany i osadzony w moskiewskim więzieniu na Łubiance.

Umarł latem 1941 r. w Moskwie. Symboliczny grób znajduje się na warszawskich Powązkach.

MARCIN EHRLICH
(1835-1899)

Lekarz i publicysta. Urodził się 1 stycznia 1835 roku we wsi Austruni w Kurlandii. Studiował medycynę na Uniwersytecie Dorpackim; w r. 1862 otrzymał dyplom doktora medycyny i podjął pracę w 21 pułku piechoty stacjonującym w Płocku. Był inicjatorem powołania Towarzystwa Lekarskiego w Płocku istniejącego do dziś. Cieszył się opinią dobrego i zdolnego lekarza. Specjalizował się w dziedzinie chorób wewnętrznych i z tego zakresu opublikował na łamach "Medycyny" kilka fachowych artykułów.

Duże zainteresowanie w środowisku lekarskim wywołała jego książka poświęcona białaczce (1862 r.) Uprawiał także publicystykę poświęconą głównie problematyce zdrowotności i higieny społeczeństwa. Współpracował z "Korespondentem Płockim". W 1895 r. wydał interesujące studium filozoficzno-przyrodnicze Życie i miłość. Był również autorem pisanych barwnym językiem szkiców z podróży. Jako prezes Płockiego Towarzystwa Lekarskiego, "któremu też przewodniczył aż do ostatniej chwili, gdy jeszcze mógł chodzić i pracować", walnie przyczynił się do podniesienia warunków sanitarnych i oświaty zdrowotnej wśród mieszkańców miasta i regionu. Zmarł 17 maja 1899 roku w Płocku.


Pieśń studentów polskich Uniwersytetu w Dorpacie

TOAST ZA KRAJ

1. Gdyśmy się wszyscy tu społem zebrali, wznieśmy puchary za kraj! Toast ten grzmotem niech płynie po sali! Bracie, róg z piwem mi daj! Spieszmy więc okrzyk wznieść: "Wrogom śmierć - Polsce cześć!"

2. Więc korporację uczcijmy wiwatem, polskość niech krzewi wśród nas! Oby imienia jej blask nad Dorpatem nigdy nie słabnął ni zgasł! Spieszmy więc okrzyk wznieśmy więc okrzyk wznięść: "Za jej los - na jej cześć!"

3. Na cześć filistrom i gościom puchary chylmy druhowie do dna! Uścisk przyjaźni jest milszy niż dary, niech więc ich przyjaźń wciąż trwa! Spieszmy więc okrzyk wznieść: "Za ich los - na ich cześć!"

4. Toast ostatni! Prezesa więc zdrowie! Dzielnie przewodzi niech nam! Prezes niech żyje! - wołajmy druhowie, rogu dokończy niech sam! Cały róg wszerz i wzdłuż: Pusty już - pusty już!

Pieśń ta pochodzi z roku 1884. Artor nieznany.

Nasz Czas 2 (591)