Tej jesieni lektorat języka estońskiego w Polsce obchodzi swoje 70-lecie. Teraz wykłady z języka i kultury estońskiej są w programach zajęć dwóch wyższych uczelni Polski: Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Uniwersytetu Warszawskiego. A wszystko zaczęło się w dalekim 1932 roku akademickim, kiedy trójka studentów UW po raz pierwszy zamiast "Dzien dobry!" przywitała się z wchodzącym do audytorium lektorem po estońsku i powiedziała: "Tere päevast!". Kim był ten człowiek? Jak przybiegały zajęcia na Uniwersytecie im. J. Piłsudskiego w Warszawie?

Przyszły lektor języka estońskiego w Warszawie Villem Ernits, syn Joosepa i Miiny, urodził się 16 lipca 1891 roku. Jego rodzice byli zwykłymi chłopami estońskimi z Jurjewskiego województwa Pałłasko-Egielskiego powiatu. Podstawowe wykształcenie młody Estończyk stopniowo zdobywał najpierw w wiejskiej szkole, potem w parafialnej szkole w Kodavere. W roku 1906 Villem opuszcza strony rodzinne i wyjeżdża do wielkiego miasta. W Tartu Ernits uczy się w gimnazjum, gdzie połyka "bakcyla lingwistycznego".

Po zakończeniu gimnazjum Villem Ernits bez problemów dostaje się na Uniwersytet w Tartu. Spośród wydziałów renomowanej wyższej uczelni Estonii przyszły poliglota wybiera na wydziale historyczno-filozoficznym kierunek językoznawstwa słowiańskiego i indoeuropejskiego. Na uniwersytecie spędza 6 lat (1911 - 1917).

Podczas studiów Villem Ernits wykazywał szczególne interesowanie problematyką ugrofińską. Wyróżniał się także talentem lingwistycznym. W latach młodości Ernits, poza rosyjskim i ojczystym estońskim, swobodnie opanował języki fiński, niemiecki, węgierski, angielski oraz francuski. Już jako student brał aktywny udział w życiu społecznym. Był członkiem korporacji studenckiej oraz bardzo popularnego w tym okresie Stowarzyszenia Trzeźwości.

Po uzyskaniu w roku 1917 dyplomu uniwersyteckiego Villem Ernits przy wsparciu D. N. Kudrjawskiego, profesora zwyczajnego językoznawstwa niemieckiego i porównawczego zostaje na uczelni, gdzie przygotowuje się do zdobycia swego pierwszego stopnia naukowego. W zatwierdzonym przez radę wydziału harmonogramie studiów Ernitsa w paragrafie o wykładach dodatkowych było napisano: "Co dotyczy innych przedmiotów (dwóch języków indoeuropejskich), to jak wybór, tak i program zajęć zależy od wyboru kandydata".

Los czy przypadek sprawiły, iż Ernits wybrał język polski. Pierwszym nauczycielem nowego dla Ernitsa języka słowiańskiego był znany wykładowca Uniwersytetu w Tartu, profesor slawistyki L.Masing, który nie często ogłaszał nabór słuchaczy na swój lektorat języka polskiego. Villem Ernits z powodzeniem zakończył kurs, nawet nie przypuszczając, że znajomość języka polskiego wkrótce bardzo mu się przyda.

Kiedy w 1930 roku po rewizycie prezydenta RP II Ignacego Mościckiego do Tallina pojawiła się możliwość wyjazdu jednego z pracowników Uniwersytetu w Tartu do Polski w celu kontynuacji nauki języka polskiego, to oczywiście z propozycji skorzystał Villem Ernits.

Na przełomie lat 1930 i 1931, w ciągu 4 miesięcy studiował Ernits historię, fonetykę i gramatykę języka polskiego pod kierownictwem profesorów Uniwersytetu Warszawskiego: W. Kryńskiego, W. Doroszewskiego i Konieczka. Zdobyte doświadczenie wykorzystał w dysertacji, dotyczącej problemu estońskich toponimów i imion w polskich źródłach historycznych.

Kiedy jesienią 1932 roku władze Uniwersytetu Warszawskiego zdecydowały się otworzyć kilka nowych, a co najważniejsze, bezpłatnych lektoratów, docent Uniwersytetu w Tartu Villem Ernits zostaje lektorem języka estońskiego. Pierwsze dwa lata praktyczny język estoński odbywa się raz w tygodniu po dwie godziny akademickie. W roku akademickim 1934-1935 godzinne zajęcia odbywają się już w grupie dla początkujących i grupie dla zaawansowanych. Od następnego roku do 1939 podział na grupy zostaje, zwiększa się jednak stale liczba godzin.

Podczas siedmiu lat istnienia lektorat języka estońskiego zyskuje dobrą i mocną pozycję. Język estoński świetnie wytrzymuje konkurencję i pod względem popularności wyprzedza niektóre lektoraty, w tym na przykład języka fińskiego.

Warto zauważyć, że lektorat języka estońskiego na Uniwersytecie im. J. Pił-sudskiego w Warszawie pozyskał grono przyjaciół dla Estonii wśród Polaków. Słuchacze Villema Ernitsa aktywnie uczestniczą w corocznych akademiach z okazji święta niepodległości Estonii, a niektórzy byli studenci próbowali swoich sił także jako tłumacze literatury estońskiej.

Nasz Czas 43 (582)