Dyrektor generalny Funduszu Majątku Państwowego Povilas Milašauskas odpowiada na pytania "Naszego Czasu":

Prosimy o scharakteryzowanie w kilku zdaniach źródeł procesu prywatyzacji

Przede wszystkim, należałoby przypomnieć pierwszy etap prywatyzacji, który na Litwie rozpoczął się w 1991 roku.

Litwa jest jednym z pierwszych krajów postkomunistycznych, które podjęły prywatyzację na wielką skalę. Nieprzypadkowo wybrano na pierwszy etap prywatyzacji sprzedaż majątku państwowego za tzw. czeki inwestycyjne. W tym okresie proces prywatyzacji za pieniądze byłby znacznie powolniejszy, a po odrodzeniu niepodległości należało na Litwie w trybie przyśpieszonym realizować reformy gospodarcze i ukształtować sektor prywatny.

Prawidłowość tego wyboru potwierdziły zasadniczo pozytywne wyniki pierwszego etapu prywatyzacji: za czeki inwestycyjne sprywatyzowano 30% całego majątku państwowego albo 81% wszystkich przedsiębiorstw, przewidzianych do prywatyzacji. Pod względem tempa prywatyzacji Litwa dotrzymywała kroku uznanym liderom w tym procesie, mianowicie Czechom i Węgrom.

Drugi etap prywatyzacji na Litwie rozpoczął się w 1996 roku po przyjęciu ustawy o prywatyzacji majątku państwowego i samorządów.

Ten etap prywatyzacji różni się od pierwszego tym, że należący na prawach własności do państwa i samorządów majątek, sprzedawany jest za pieniądze na zasadach rynkowych, a miejscowi i zagraniczni inwestorzy, osoby fizyczne i prawne mają równe prawa w zakresie prywatyzacji. Utworzono elastyczne i przejrzyste środowisko prawne oraz finansowe, które pozytywnie zmieniło stosunek inwestorów zagranicznych i krajowych do prywatyzacji.

Obecnie proces prywatyzacji kontynuuje się, przestrzegając przewidzianych w programie działalności rządu Republiki Litewskiej zasad, których sedno polega na tym, aby prywatyzować majątek państwowy w sposób przejrzysty i przemyślany, jak też żądać jasnej odpowiedzialności oraz jawności zobowiązań partnerów, przy sporządzaniu oraz kontrolowaniu transakcji, związanych z prywatyzacją. Prócz tego, wykorzystano możliwości Narodowej Giełdy Papierów Wartościowych w zakresie prywatyzacji majątku państwowego.

Po przeanalizowaniu procesu prywatyzacji uwzględniono to, że kształtować oraz realizować politykę w zakresie prywatyzacji majątku państwowego powinny różne instytucje. Dlatego ostatnio rząd podjął decyzje, zgodnie z którymi całą odpowiedzialność za politykę w zakresie prywatyzacji majątku państwowego bierze na siebie Ministerstwo Gospodarki.

Fundusz Majątku Państwowego nie tylko przygotowuje obiekty do prywatyzacji, ale też na zasadach powiernictwa zarządza należącymi do państwa na prawach własności akcjami oraz nieruchomościami. Pod tym względem inwestorowi jest dogodniej, gdy i zarządzanie, i prywatyzacja są w jednych rękach.

Dla zapewnienia przejrzystości procesu prywatyzacji oraz jawności transakcji prywatyzacyjnych, w naszym kraju przyjęto wiele nowelizacji aktów prawnych, regulujących ten proces. Udoskonalono procedurę przetargów publicznych, mianowicie ustalono, że będzie podawana cena wywoławcza sprzedaży, publicznie ogłaszany nabywca oraz jego zobowiązania.

A jak wygląda współpraca Funduszu Majątku Państwowego z Narodową Giełdą Papierów Wartościowych?

W istocie, obecnie istnieje żywsza i ściślejsza współpraca naszych specjalistów z Narodową Giełdą Papierów Wartościowych.

Ta wspólna praca dała już konkretne wyniki, mianowicie znacznie wzrosła sprzedaż za pośrednictwem Narodowej Giełdy Papierów Wartościowych. Rozważa się możliwość sprzedaży reszty należącej do państwa na prawach własności akcji firmy żeglugowej "Lisco Baltic Service" oraz części należących do państwa akcji przedsiębiorstwa gazowniczego "Lietuvos dujos". Uważamy, że to jeszcze bardziej ożywiłoby sprzedaż za pośrednictwem Giełdy Papierów Wartościowych.

Ale jednak ciekawie byłoby dowiedzieć się, jak się zwiększyły zasoby Funduszu Prywatyzacji w tym okresie, gdy na Litwie zaczął działać Fundusz Majątku Państwowego.

Fundusz Majątku Państwowego rozpoczął działalność w kwietniu 1998 roku. W ogóle, o sukcesie prywatyzacji na Litwie świadczą wymownie wyniki: w 1998 roku sprzedano 344 obiekty za 2 mld 330 mln litów, w 1999 r. - 700 obiektów za 469 mln litów, w 2000 r. - 940 obiektów za 901 mln litów i w 2001 r. - 850 obiektów za 49 mln litów.

Na podstawie tej lakonicznej statystyki widzimy, że największe dochody z transakcji prywatyzacyjnych uzyskano w 1998 r., za 2 mld sprzedano bowiem pakiet 60% należących do państwa akcji "Lietuvos telekomas".

Może wyszczególniłby pan najważniejsze transakcje z lat 2001-2002

Ubiegłoroczne transakcje - to sprzedaż pakietu 90,73% należących do państwa akcji S.A. "Lietuvos taupomasis bankas" i pakietu 76,36% akcji S.A. "Lietuvos jűrř laivininkystë".

W kwietniu 2001 r. sprzedano za 150 mln litów pakiet 90,73% akcji S.A. "Lietuvos taupomasis bankas", który nabył estoński bank AS "Hansapank", zobowiązując się do zainwestowania 150 mln litów.

Podobnie w kwietniu roku ubiegłego Fundusz Majątku Państwowego podpisał z duńską firmą DFDS Tor Line A/S umowę w sprawie kupna-sprzedaży pakietu akcji S.A. "Lietuvos jűrř laivininkystë", zgodnie z którą pakiet 76,36 % akcji sprzedano za 190 mln litów. Nabywca zobowiązał się, że w spółkę zainwestuje 240 mln litów.

W lutym br. sprzedano ostatni bank państwowy. Był to pakiet 76,01% akcji S.A. "Lietuvos žemës űkio bankas". Zgodnie z umową o kupnie-sprzedaży akcji niemiecki Norddeutsche Landesbank Girozentrale (NORD/LB) zapłacił 71 mln litów, jak też zobowiązał się, że zainwestuje 65 mln litów, wykupując nową emisję akcji.

Co mógłby pan powiedzieć o inwestycjach, które poprzez prywatyzację wpływają na Litwę?

Zgodnie z transakcjami prywatyzacyjnymi, zawartymi od 1998 roku, nabywcy zobowiązali się, że w okresie 3-5 lat zainwestują do sprywatyzowanych przedsiębiorstw ponad 2 mld litów i zachowają prawie 30 tys. miejsc pracy. Fundusz Majątku Państwowego kontroluje wykonanie transakcji prywatyzacyjnych.

Ważne jest również wspomnieć o tym, że w naszym kraju jest wiele sprywatyzowanych spółek, których nowi właściciele nie tylko spełnili swe zobowiązania inwestycyjne, ale też zainwestowali więcej niż przewidują umowy o prywatyzacji. To cieszy, widzimy bowiem, że inwestorzy przychodzą do kraju, mając długoterminowe programy inwestycyjne i z nastawieniem do rozwijania swego biznesu na Litwie. Inwestorzy modernizują produkcję, doskonalą technologie, rozszerzają stare rynki i szukają nowych, częstokroć tworzą nowe miejsca pracy. Znaczną część tych inwestycji stanowią inwestycje zagraniczne.

Co Fundusz Majątku Państwowego mógłby zaoferować średniemu inwestorowi?

Prócz wielkich przedsiębiorstw sprzedajemy też mniejsze spółki oraz nieruchomości. Lista prywatyzowanych obiektów stale jest uzupełniana o obiekty należące na prawach własności do państwa (samorządów). Tę listę zatwierdza rząd Republiki Litewskiej.

Obecnie na liście prywatyzowanych znajduje się około 3000 obiektów. Bilansowa wartość ich majątku, należącego do państwa (samorządów), wynosi 2 mld litów. Większość tych obiektów (około 2000) stanowią nieruchomości - budynki i pomieszczenia. Na liście figuruje tylko około 130 kontrolowanych przez państwo (samorządy) przedsiębiorstw. Wartość bilansowa ich majątku, należącego do państwa (samorządów), wynosi 1,8 mld litów.

Fundusz Majątku Państwowego oferuje do prywatyzacji należące do państwa ośrodki wczasowe i hotele, znajdujące się nad Morzem Bałtyckim i litewskimi jeziorami. Jest to doskonała możliwość rekreacji. Prócz tego, część obiektów nieruchomości stanowią pomieszczenia, które nadają się na biura, prowadzenie produkcji itp.

Należy odnotować, że od 2001 roku przy prywatyzowaniu nieruchomości - budynków, zabudowań - jednocześnie sprzedawane są działki ziemi o przeznaczeniu nierolniczym, potrzebne do eksploatacji budynków oraz zabudowań.

Chciałbym zwrócić uwagę waszych czytelników na to, że w prywatyzowaniu bardzo aktywnie uczestniczą nie tylko podmioty gospodarcze, jak zwykliśmy myśleć - giganty przemysłowe i finansowe, ale też zwyczajni obywatele. Najczęściej ludzie interesują się obiektami nieruchomości. A ich naprawdę jest sporo, przy tym w różnych miejscowościach Litwy.

Korzystając z okazji, chcę powiedzieć czytelnikom, że całą informację o prywatyzowanych obiektach i programach prywatyzacji można znaleźć na stronie internetowej Funduszu Majątku Państwowego: htpp://www.vtf.lt. Jak też w Funduszu Majątku Państwowego, który mieści się w Wilnie, ul. Vilniaus 16, co miesiąc można nabyć informacyjny biuletyn prywatyzacyjny. Informacji o prywatyzowanych obiektach udziela się telefonicznie w Wilnie - 68 49 99.

Może poinformowałby pan o najbliższych planach prywatyzacji?

Chciałbym krótko zwrócić uwagę czytelników na kilka momentów. W końcu czerwca spodziewamy się zakończyć etap przekazywania strategicznemu inwestorowi zachodniemu 34 proc. S.A. "Lietuvos dujos". Cieszy, że dzięki wspólnym staraniom z różnymi instytucjami rządowymi specjaliści od prywatyzacji opracowali model, mający na celu zapewnienie stabilnego zaopatrywania użytkowników krajowych w gaz oraz do sprzedania jak najefektywniejszym sposobem oraz na najlepszych warunkach należących do państwa akcji tego przedsiębiorstwa, przyciągając inwestora strategicznego oraz dostawcę gazu.

Po zakończeniu tej transakcji prywatyzacyjnej zamierza się od razu ogłosić przetarg na sprzedaż akcji "Lietuvos dujos" w celu wytypowania dostawcy. Ten przetarg (wliczając podpisanie umowy i zakończenie transakcji) planuje się zakończyć do grudnia 2002 roku.

A propos, w lipcu 2001 roku został ogłoszony przetarg publiczny na wytypowanie doradcy w sprawie prywatyzacji S.A. "Lietuvos avialinijos". Wygrała go niemiecka firma "Indecon Consulting GmbH". Kierowane przez tę firmę konsorcjum przedstawiło raport o wykonaniu zadania w zakresie usług konsultacyjnych pierwszego etapu umowy. Doradca przedstawił obszerną informację o tendencjach rozwoju sektora transportu powietrznego, aspektach prawnych prywatyzacji, ewentualnej strategii prywatyzacji i konkretnych dalszych działaniach prywatyzacyjnych, odpowiedział na pytania specjalistów. Otrzymaliśmy również informację o zainteresowaniu procesem prywatyzacji LAL ze strony potencjalnych nabywców, którymi jest kilka wielkich linii lotniczych, odpowiadających kryteriom integracji europejskiej i transatlantyckiej.

W roku ubiegłym zakończono restrukturyzację S.A. "Lietuvos energija". Planuje się, że od roku bieżącego rozpoczną się przygotowania do prywatyzacji Wschodniej i Zachodniej Sieci Dystrybucyjnych, a następnie - przedsiębiorstw produkcji energii elektrycznej. Proces prywatyzacji przedsiębiorstw dystrybucji i produkcji energii elektrycznej zamierzamy zakończyć do roku 2004. Po restrukturyzacji i prywatyzacji sektor energetyczny Litwy będzie odpowiadał wymaganiom Unii Europejskiej.

W drugiej połowie br. przewiduje się sprywatyzowanie dwóch wielkich spółek żeglugowych - S.A. "Klaipëdos transporto laivynas" i S.A. "Lietuvos jűrř laivininkystë" (żegluga trampowa), których podstawową działalnością jest wodny transport morski i przybrzeżny oraz przewóz towarów statkami morskimi. Zostanie sprzedany pakiet 80,89% akcji S.A. "Klaipedos laivynas" należących do państwa na prawach własności. Przedsiębiorstwo to zatrudnia ponad 600 osób. Do prywatyzacji zaoferuje się pakiet 73,24% akcji S.A. "Lietuvos jűrř laivininkystë", należących do państwa. Rząd rozważa możliwość zniesienia od 2003 roku monopolu państwa na produkcję alkoholu, więc do tego czasu należy rozpocząć prywatyzację czterech państwowych wytwórni alkoholu. Prace przygotowawcze do prywatyzacji przedsiębiorstw przemysłu alkoholowego planuje się rozpocząć w III kwartale 2002 roku.

Zatem, z przedstawionych fragmentów można się przekonać się, jak rozległe jest pole naszej działalności. Ale najważniejsze, że staramy się, aby proces prywatyzacji na Litwie nie różnił się od innych krajów Unii Europejskiej, dlatego naszą działalność opieramy na ich doświadczeniach i uwzględniamy propozycje międzynarodowych ekspertów w zakresie prywatyzacji.

Dziękuję za rozmowę.

NCz 26 (565)